Kamus Bahasa Ba' Nana' / Ba' Ngape - Merayuh Air Besar

Bahasa Ba’ Nana atau Ba’ Ngape adalah salah satu sub Bahasa Dayak Kanayatn yang ada di Kabupaten Landak. Dimana bahasa ini masih sering dan masih banyak digunakan dilingkungan masyarakat khususnya di sebagian Kecamatan Menyuke dan Kecamatan Air Besar, dan ini ada sebagian kecil kata dari sub Bahasa Ba' Nana yang digunakan di Dusun Merayuh. 

A
Abis		: Semua/Habis
Ae		: Air
Ae Mati		: Air Putih
Akak		: Kakak/Abang
Aku		: Aku
Alamp		: Pagi
Alok		: Pembohong
Ampe’ Pangkayuh		: Pemalas
Ampor		: Hancur
Ampus		: Pergi
Ampusi		: Temui
Ana		: Nanti/bentar
Andeng		: Adik
Angat		: Panas/Hangat/Demam
Anje		: Makan bareng
Antu		: Hantu
Ape		: Apa
Ari		: Hari
Arus		: Harus
Aso		: Pelan
Asu’		: Anjing
Atakng		: Datang
Ati		: Hati
Aus		: Haus
Aya'		: Besar
B
Ba'arap		: Berharap
Baba		: Ajak / Bawa
Babah		: Rendah/Bawah
Babaso'		: Mencuci
Babi		: Babi
Badul		: Bentol
Bagarak		: Bergerak
Bagayo		: Mampir
Bait		: Baik
Bakalamp		: Sangat Pagi
Bakalih		: Gantian
Balepek		: Banyak
Bali		: Mali
Banar		: Benar
Barae'		: Becek/Berkuah/Berair
Baransakng		: Lompat-lompat
Barape		: Berapa
Baretong		: Berhitung
Barikng		: Menggulingkan
Basa baoh		: Basah Kuyup
Basa’		: Basah
Baso'		: Cuci
Basosok		: Sembunyi
Batakg		: Batang
Batamputn		: Bersambung / saling nempel
Batamu		: Bertemu
Baus		: Bosan
Bera'		: Marah
Bere’		: Beri
Bisi		: Penuh
Bonto		: Bekas/Busuk
Bu’uk		: Rambut
Buakng		: Buang
Bulang Balik		: Bolak Balik
Burukng		: Burung
C
Calikng		: Jernih
Cawan		: Cangkir/ Gelas
Cega’ / Cante’		: Cantik
D
Damuk		: Kecil
Dangkayu		: Sayur
Daukg		: Daun
Dinikg		: Dinding
Dudi		: Terakhir
Dulu’a		: Waktu itu
E
Edoh		: Ingus
Eko’		: Ekor
Enek’		: Nenek
Entok		: Pojok
G
Galensah		: Gelisah
Gali’		: Takut
Galo		: Aduk
Gawe		: Kerja
Gelek		: Gelitik
Gesah		: Cerita
Godok		: Memasak sampai lembut
Gondol		: Gundul
I
Ia		: Dia
Ia’ / Usah		: Jangan
Idukg		: Hidung
Ikatn		: Ikan
Ingar		: Ribut
Inya’ / yai		: Tidak mau
Iso’		: Parang
J
Jaji		: Jadi
Jalatn		: Jalan
Jandela		: Jendela
Jauh		: Jauh
Jen		: Katanya
Jilah		: Sedanglah/cukuplah
Jukut		: Barang
K
Ka’		: Ke
Kabajakng		: Kambuh
Kabon		: Kebun
Kacedo		: Sesegukan
Kajah		: Saling / masing2
Kakura		: Kura-kura
Kala		: Kala Jengking
Kala’		: Pernah
Kalapar		: Lapar
Kaluar		: Keluar
Kamere		: Cemil
Kamoh		: Buru-buru
Kandor		: Kendor
Kanyang		: Kenyang
Kao		: Kau/Anda/Kamu
Kapala		: Kepala
Karati		: Bebek
Karengkon		: Keriting
Karikng		: Kering/Keras
Karipu		: Keong
Karo’		: Kaku
Karuh		: Keruh
Kasat		: Lap/Ngelap
Kataka’ / Taka’		: Mumpung
Kaun		: Sana
Kemeh		: Kencing
Kempa		: Pasangan
Kia		: Sini
Kicot		: Bekicot
Kipeh		: lambai
Ko’or		: Pelit
Kobo		: Sekumpulan
Kobo’		: Banyak/Mendominasi/Rata2
Kokot		: Jari
Koncah		: Aduk
Kopol		: Teras
Kubu’		: Selimut
L
Labih		: Lebih
Laju		: Cepat
Laka		: Sesudah
Lalu		: Lewat
Lamut		: Lembut
Langan		: Tangan
Lante		: Lantai
Lapa’		: Telapak
Lapas		: Lepas
Lasukg		: Lesung
Latuh		: Mendung
Layo		: Sesat
Leleh		: Menuangkan air (kopi atau air putih)
Lumpat		: Bangun
Lutatn		: Bara Api
M
Maba		: Bawa
Madah/padah		: Bilang
Makatn		: Makan
Mane		: Mana
Mangap		: Binggung
Mangkeh		: Mampu
Manok		: Ayam
Mansengat		: Bernafas
Manyak		: Banyak
Mao		: Mau
Maraka		: Mubazir
Mare’		: Sore
Mare’a		: Kemarin
Mari’it		: Impersonet
Mata		: Mata
Mayar		: Bayar
Mecet		: Mijit
Meke		: Berak
Mendah kek		: Sama saja
Miah/Mbada		: Sangat
Mila		: Kapan
Mobo’		: Ngintip
Molot		: Mulut
Mpa’		: Seperti
Mpape		: Bagaimana
Muka’		: Buka
Mule		: Mulai
Mungu’ / Pangarakng		: Ladang
Mutah		: Muntah
N
Na’ / nga’an		: Itu
Naek		: Naik
Nambang		: Nyanyi
Nana’		: Tidak ada
Nang		: Ayok/Punya/Yang
Nao’		: Tau
Napuk		: Ninggalkan
Narima		: Terima
Ncagok		: Hidup/ Sadar
Nele		: Lihat
Netek		: Netes
Ngadap		: Hadap
Ngago		: Mencari/Cari
Ngail		: Mancing
Ngalangkah		: Melangkah
Ngalap		: Jemput
Ngalapas		: Melepas
Ngaleko		: Mutar
Ngali’		: Gali/Menggali
Nganang		: Memikirkan
Ngape		: Kenapa
Ngarara		: Misah
Ngarayot		: Nyakar
Ngaruba		: Nyamar
Ngarudu’		: Nabrak
Ngati		: Pengen
Ngawah		: Jenguk
Ngka’		: Memang
Ninih/tinih		: Nimpa / tertimpa
Nyae		: Sepi
Nyamur		: Jemur
Nyansa		: Nyusul / jemput
Nyantakng		: Lompat
Nyaru		: Angin
Nyaru’ / Saru’		: Manggil
Nyaut		: Jawab/Menjawab
Nyejet		: Cicil
Nyempang		: Menyimpang
Nyocok		: Minum
Nyosong		: Menyusui
Nyote		: Menyatukan
Nyurukng/Surukng/Sorong		: Dorong
O
Omor		: Umur
Ondang		: Udang
Oroh		: Bawah
P
Pa'a		: Kaki
Pada'		: Asin
Padapm		: Mati/matikan
Pais		: Singkirkan
Pake'		: Pakai
Palepek		: Sampah
Paluh		: Keringat
Pamere		: Pemberi
Panat		: Tawar
Pancah		: Sering
Pane		: Pandai/Bisa
Panyakng		: Panjang
Parikngaun		: Sebelah sana
Paringkis		: Bisul
Patakg		: Gelap
Paya'		: Sawah
Pea		: Biar
Pecet		: Pijit
Peset		: Dempet2an/Sempit
Pingatn		: Piring
Porokng		: Beri ruang / beri jalan
Poyon		: Meninggal
R
Ransah		: Semangat
Rantak		: Sobek
Rante		: Rantai
Rati		: Arti
Resek		: Gerimis
Romoh		: Air Pasang
Romon		: Jinak
Rompokng		: Bolong
S
Sa'ari		: Sehari
Sa'atn		: Pikul
Sadamuk		: Sedikit
Sakali		: Sekali
Sale		: Salai/ prementasi menggunakan asap
Samak		: Dekat
Sambel		: Sambil
Sambeleh		: Sembelih
Sampe		: Sampai
Samua		: Semua/cuci muka
Sangkaba'		: Terkecoh
Sangkalatn		: Talenan
Sansapm		: Lalai
Sape		: Siapa
Sarong		: Sarung
Sauh		: Nyangkut
Seko'		: Seekor/seorang
Sempak		: Hampir Patah/Patah
Sena		: Waktu Luang / Lambat
Sengat		: Nafas
Sengkot		: Mau habis
Sentek		: Sentil
Sidi		: Benar
Siku'		: Sikut
Solor		: Beri/Ngasi
Solor Salar		: Gelsah menahan sakit
Sontek		: Suntik
Sontok		: Suntuk
Sorakng		: Sendiri
Sote		: Satu
Suman		: Kata kerja masak (dimasak)
T
Tajaloak		: Muntah
Takajut		: Terkejut
Takan		: Tekan
Takapet		: Terjepit
Takar		: Malas
Takencet/Kencet		: Cepirit
Talama'		: Lari
Talinga		: Telinga
Talobo		: Pintu
Tama'		: Masuk
Tamayakng		: Terbuka
Tamu/nemu		: Temu
Tanga'		: Tangga
Tangkap		: Ambil
Tanuk		: Tanduk/Nyundul
Tapuk/Tingel		: Ketinggalan
Tarang		: Terang
Taringat		: Teringat
Tasu'up		: Terperosok
Teke		: Tahi
Tele'		: Lihat
Timul		: Ngapung
Tingi		: Tinggi
Tinuk		: Ngantuk
Tomokng		: Pantat/Belakang
Turutn		: Turun
Tu'ut		: Lutut
U
Uga’		: Juga
Ujukng		: Ujung
Ukatn		: Bukan
Uku'		: Untuk
Ulak		: Hilir
Ulih		: Dapat/Mendapatkan
Ulu		: Hulu
Uma		: Ladang/Sawah
Umak		: Mama
Umang		: Yatim/Piatu
Unang		: Masa
Urakng		: Orang
Utakng		: Bon/Hutang
Silakan tambahkan komentar untuk kata2 yang belum ada!!!